Το προτιμώ, όμως, φίλοι μου! Το προτιμώ!...
Έχω ζήσει καταπίεση, συναισθηματική κακοποίηση και σιωπή χρόνων! Τώρα… προτιμώ την αλήθεια μου! Αν εγώ δε με αντέχω, πώς να με αντέξουν οι άλλοι; Προτιμώ να ζω έντονα ακόμα και την καταστροφή, για να μπορώ να ξαναχτίζω τα ερείπια και να επανέρχομαι! Προτιμώ να βλέπω το τέλος καθαρά, για να έχω τη δυνατότητα και να βρίσκω τη δύναμη και τους τρόπους να ξαναρχίζω!
Μέσα από τις δικές μου εμπειρίες, πιστεύω πως όσο κρύβεις πράγματα κάτω από το χαλί, κάνοντας ότι δεν υπάρχουν, κάποια στιγμή θα συσσωρευτούν πολλά και θα σε φάει η μπόχα τους. Όλα πρέπει να μένουν στο φως και δεν εννοώ, φυσικά, τα προσωπικά μυστικά, εννοώ αυτό που νιώθει η ψυχή μας σε οποιοδήποτε ερέθισμα.
Εννοώ την έκφραση των συναισθημάτων μας, πάντα με ηρεμία και λογικό τρόπο, τότε που πρέπει, εκεί που πρέπει και όπως πρέπει, για να μην ξεσπάσει, κάποια στιγμή, η διαρκής καταπίεση και εξελιχτεί σε δύναμη ανεξέλεγκτη και παράλογη…
Μας μεγάλωσαν με το «μη μιλάς» και το «τι θα πει ο κόσμος»!
Ολόκληρες γενιές καταστράφηκαν με αυτή τη λάθος νοοτροπία και έγιναν… μουγκές.
Αν θυμηθούμε ότι προερχόμαστε από αυτούς, που γέννησαν τη φιλοσοφία, την κριτική ικανότητα, τη δημοκρατία, το δημόσιο θέατρο, την αρχαία αγορά με τις στοές, όπου γινόταν ανταλλαγή απόψεων και θεωριών, δε μου φαίνεται ότι συνάδει και πολύ με τη δική μας ελληνική ιδιοσυγκρασία η καταπίεση της σκέψης και του λόγου.
Τότε; Αλλάξαμε; Κι αν, ναι, τι να έγινε και αλλάξαμε τόσο;
Πιστεύω, δικές μου θεωρίες λέω πάντα, πως είναι κι αυτό ένα ακόμα κατάλοιπο από εποχές σκλαβιάς και φοβίας, τότε που οι άνθρωπου δεν έπρεπε να μιλούν για να μη κινδυνεύουν.
Έτσι, τόσες ατέλειωτες γενιές των… μη ομιλούντων, έβγαλαν ανθρώπους καταπιεσμένους συναισθηματικά, διανοητικά και ψυχικά, γεμάτους με κάθε είδους συμπλέγματα.
Κι επειδή το «μη μιλάς για να μη σε κακοχαρακτηρίσουν» , συμπληρωνόταν και με τη φράση: «για να μη σε περάσουν για τρελό», το πρόβλημα συνεχιζόταν και μεγάλωνε από γενιά σε γενιά, αφού απαγορευόταν και η βοήθεια του ειδικού, δηλαδή του ψυχολόγου ή του ψυχιάτρου, ακόμα και σε ιδιαίτερα βαριές καταστάσεις. Όπως παράδειγμα, στην παθολογική κατάθλιψη, «για να μην πουν ότι πήγες σε τρελογιατρό» ή «να μη ρεζιλευτεί η οικογένεια»…
Κάποτε,… έτσι, με αυτήν ακριβώς τη νοοτροπία, μεγάλωσα κι εγώ!
Στο σπίτι δε μιλούσα για αυτά που είχα στην ψυχή μου. Ήμουν δυστυχισμένη για τον απαίσιο τρόπο που μου φέρονταν, λες και δεν είχα καρδιά, επιθυμίες, όνειρα,… αλλά δεν μπορούσα να το πω πουθενά. Γι’ αυτό, τα βράδια, μόλις καταλάβαινα ότι είχαν αποκοιμηθεί στο διπλανό δωμάτιο, έβαζα το μαξιλάρι πάνω στο πρόσωπό μου και έκλαιγα για ώρες. Έσκαγα, πλάνταζα, αλλά δεν έπρεπε να με ακούσουν με τίποτα!
Γιατί δεν έκλαιγα φανερά; Μα δεν τολμούσα. Στον κατάλογο των κανόνων του «μη μιλάς» υπήρχαν και οι φράσεις «μην κλαις», «μη νιώθεις» και αν νιώθεις, «να μη σε πάρει είδηση κανείς». Και στη χαρά, ακόμα, υπήρχαν σχετικές απαγορεύσεις, πιο απλές ίσως, αλλά πάντα απαγορεύσεις. Όταν, σπάνια, συνέβαινε να είμαι χαρούμενη για κάτι, τολμούσα να το δείξω άνετα; Όχι! Ένα χαμόγελο έφτανε, και αν ξεσπούσα σε κάτι περισσότερο, αμέσως άκουγα την περίφημη φράση: «Τι κάνεις έτσι; Να είσαι πιο σοβαρή! Ο κόσμος…»
Και οι φίλες που είχα ήσαν του ιδίου πνεύματος, ήσυχες, υποταγμένες, «σοβαρές», εγώ ήμουν η ζωηρή και η αναρχικιά της παρέας, γιατί… όλο και εκδηλωνόμουν ελεύθερα και όλο και κάπου άνοιγα το ρημάδι το στόμα μου. Δεν ήξερα ή δεν ήθελα να το κρατάω πάντα σφραγισμένο, δεν μπορούσα να είμαι διαφορετική από μένα.
Μου στοίχισε πολλές παρατηρήσεις, γκρίνια και ώρες «τύψεων» όλο αυτό το «ατίθασο» του χαρακτήρα μου.
Ναι, ναι, με είχαν κάνει να αισθάνομαι ενοχική για κάθε μου στραβοπάτημα. Ήμουν πάντα λάθος η ανόητη! Μα πώς τα κατάφερνα και ποτέ δεν έμοιαζα στις άλλες κοπέλες που δε μιλούσαν πολύ, που ήσαν συγκρατημένες και συγκροτημένες;
Αυτά από την παιδική μου ηλικία, σκέψου την εφηβική και νεανική!...
Ώσπου, έφτασε ένα βράδυ που δεν άντεχα άλλο να σκούζω κάτω από το μαξιλάρι μου, γύρισα αποκαμωμένη στο πλευρό και φώναξα από μέσα μου, ή μάλλον, ούρλιαξα άφωνα στον Θεό: «Δεν αντέχω άλλο! Αν με αφήσεις ακόμα μια μέρα εδώ μέσα ή θα πεθάνω ή θα τρελαθώ! Με ακούς; Πάρε με από δω!»
Ναι, με άκουσε! Την άλλη μέρα… ήρθε ένα μήνυμα…
Ως τότε, όλοι οι δρόμοι διαφυγής που είχα ψάξει στη ζωή μου είχαν κλείσει απότομα, ή μάλλον, μου τους είχαν κλείσει με τη βία, εκείνοι που με είχαν πάρει τάχα για παιδί τους και με κρατούσαν αιχμάλωτη στα δικά τους θέλω... Μα εκείνο το βράδυ ήταν οριακό!
Την επομένη βρέθηκε λύση ανέλπιστη, που ούτε οι αγαπητοί μου τύραννοι δεν το είχαν υπολογίσει και… έτσι άρχισε η ελευθερία μου!
Στην αρχή σταδιακά, με κυνηγούσαν παντού όσο ζούσαν… μετά, έγινε η ζωή δική μου! Σώθηκα!
Ήμουν πάντα ένας φιλελεύθερος άνθρωπος και από τους ανθρώπους του «μίλα». Μίλα με ευγένεια, με διάκριση και λεπτότητα, με σεβασμό και επίγνωση και της ελευθερίας των άλλων. «Μίλα», όμως!!!
Την πλήρωσα τη σκλαβιά μου χρόνια ολόκληρα, πλήρωσα, φυσικά, και την ελευθερία μου. Γιατί, όπου κι αν πήγα, όπου κι αν βρέθηκα,… μόνο με τα παιδιά ήμουν πάντα πραγματικά ελεύθερη. Οι μεγάλοι… ήσαν άνθρωποι του «μη μιλάς!»… Πολλοί, δυστυχώς, είναι ακόμα!
Πήγα Αλβανία κι εκεί, ας φανεί παράξενο, ήμουν επιτέλους ο εαυτός μου. Με αποδέχτηκαν, με σεβάστηκαν και με αγάπησαν όπως ήμουν και για αυτό που ήμουν. Είναι παράξενο! Έβγαινα από τα σύνορα και ήμουν ο εαυτός μου, έμπαινα στη χώρα μου και ξανάβρισκα την ίδια πίεση…
Μπα! Κάτι λειτουργούσε ανάποδα…
Τα τελευταία χρόνια είμαι εδώ Δασκάλα. Το τι γίνεται στη χώρα μου αυτές τις σκοτεινές εποχές με την οικονομική κρίση, δε χρειάζεται να το πω, όλοι το ξέρουμε. Αυτό που με απασχολεί, όμως, και με στενοχωρεί αφάνταστα είναι η πνευματική κρίση, αυτό το ανελεύθερο πνεύμα, που δε δηλώνει πολιτισμό και πρόοδο, κι ας έχουμε του κόσμου τα πτυχία. Μια ηττοπάθεια και μια παράξενη φιλοσοφία του «δε βαριέσαι, τίποτα δε γίνεται», «κι αν τα πεις, τίποτα δεν αλλάζει» και πάλι, όλοι να μιλάνε πίσω από τις πλάτες και κανείς να μην εκφράζει ελεύθερα τη γνώμη του.
Και τι είναι αυτό, αν δεν είναι ενός άλλου είδους καταπίεση και σκλαβιά; (Σημείωση για να μη γίνει καμιά παρεξήγηση: δεν ασχολούμαι με πολιτικά θέματα, για τις μεταξύ μας κοινωνικές σχέσεις , μιλάω.)
Και όλα ξεκινούν από τα συναισθήματα!
Νιώθουμε ελεύθεροι, ενώ… δεν τολμούμε να εκφράσουμε ούτε τη διαφωνία μας, κόσμια πάντα και με ευγένεια; ( Ακόμα και τότε, γινόμαστε μισητοί, παράξενοι, ιδιότροποι… κι έτσι, δε μιλάμε.)
Πίσω από την πλάτη, η γκρίνια και η ανακατωσούρα είναι καλύτερα; Δείγμα μορφωμένων, πολιτισμένων ανθρώπων;
Καταπίεση φρικτή συναισθημάτων!
Ολόκληρες γενιές δούλεψαν μέσα μας αυτό το έκτρωμα και μας έφεραν ως εδώ!
Ευτυχώς,… υπάρχουν ακόμα τα παιδιά και οι νέοι, που είμαι σίγουρη ότι θα φερθούν διαφορετικά, με πιο ελεύθερο πνεύμα, πιο ανθρώπινο, αν φυσικά, δε φροντίσουμε εμείς οι «σοφοί» ενήλικες, να δηλητηριάσουμε τις υπέροχες ψυχές τους με τη δική μας λανθασμένη νοοτροπία του ανέκφραστου παρελθόντος, του «μη μιλάς» και του «τι θα πουν οι άλλοι για σένα;» και το «εσύ θα γίνεις ρεζίλι».
Μετά από τόσα χρόνια ελευθερίας στην ξένη γη, κοντά σε έναν Αρχιεπίσκοπο που αγαπά πολύ το φιλελεύθερο δικαίωμα του κάθε ατόμου να είναι ο εαυτός του, μπορώ να σας πω ότι η πιο όμορφη ενότητα από όσα διδάσκω στην ύλη του Δημοτικού, (συνέχεια από διδασκαλία που έχει ήδη γίνει σε πρώτη φάση στο Νηπιαγωγείο),με κείμενα, ποιήματα, εικόνες, δραστηριότητες και υπάρχει σε αρκετά μαθήματα των παιδιών, είναι… τα συναισθήματα.
Το παιδί μαθαίνει να εκφράζει αυτό που νιώθει, να το λέει, να το εξωτερικεύει, να το ζωγραφίζει… να το ελέγχει…
Δεν είναι εύκολο μάθημα για κανένα παιδί!
Ιδιαίτερα πιο δύσκολο γίνεται για παιδιά κακοποιημένα, ακόμα κι αν έχει συμβεί αυτή η κακοποίηση με λεκτικό ή συναισθηματικό τρόπο. Υπάρχουν και παιδιά που… δεν ξέρουν τι νιώθουν, δεν αναγνωρίζουν ένα συναίσθημα, δεν μπορούν να σου εξηγήσουν τίποτα…
Αλήθεια, οι μεγάλοι… μπορούμε;
Πίσω από τα παιδιά κρυβόμαστε εμείς οι ενήλικες, φίλοι μου, ας μην το ξεχνάμε. Οι προηγούμενες κοινωνίες, μας αρέσει ή όχι να το παραδεχτούμε, μας έχουν μεγαλώσει σαν δέσμιους σε λάθος κανόνες, μας έχουν πείσει ότι πρέπει να νιώθουμε ένοχοι και ότι δεν είμαστε αποδεκτοί, όταν τολμούμε να εκφράσουμε λύπη, πόνο, αποδοκιμασία, άρνηση, να ομολογήσουμε ένα λάθος, μια κουταμάρα που κάναμε, μια φοβερή γκάφα… (Λες κι όλοι οι άλλοι είναι τέλειοι.) Μεγαλώσαμε, δηλαδή,… με υποκρισία και μη μου πείτε όχι!
Το αποτέλεσμα; Το μέσα μας βράζει, όπως η χύτρα ταχύτητας, που αν δεν ελευθερώσεις από κάπου τον ατμό,… εκρήγνυται με επικίνδυνα αποτελέσματα…
Το εξηγούσα στα παιδιά της Β΄ Τάξης φέτος- έξυπνα παιδιά.
«Αν ο άνθρωπος δεν εκφράζει αυτό που νιώθει, όταν πρέπει και όπως πρέπει, κάποτε θα ξεσπάσει εκεί που δεν πρέπει και με τρόπο άσχημο. Και έτσι… γεννιέται η βία, με όποια μορφή!»
Τα παιδιά με εμπιστεύονται, γιατί ξέρουν αυτό που νιώθω. Έχουν ακούσει πολλές φορές τις φράσεις «σήμερα είμαι χαρούμενη», «είμαι ικανοποιημένη και περήφανη» ή σπάνια, «τώρα νιώθω στενοχωρημένη», ακόμα πιο σπάνια, μια δυο φορές στα δύο χρόνια, το «νιώθω θυμωμένη».
Απλή αναφορά στα πολλά πρώτα, για να είναι πολύ σπάνια τα τελευταία. Και μετά την αναφορά, ήρεμα και σοβαρά αναλύεται και η αιτία…
Τα παιδιά είναι καθαρές καρδιές, έχουν έντονη και την έννοια της δικαιοσύνης μέσα τους, σου λένε μόνα τους το γιατί νιώθεις έτσι… Και μετά, σκέφτονται και κρίνουν τι είναι καλύτερο, ποια είναι η λύση, τι άλλο μπορεί να γίνει, ζητούν συγγνώμη, παραδέχονται χωρίς να φοβούνται και αναλαμβάνουν να διορθώσουν κάποιο λάθος, παίρνουν αποφάσεις, κατανοούν το γιατί υπάρχουν κοινωνικοί κανόνες, και τι σημαίνει «είμαι ελεύθερος». Και περισσότερο, πώς μπορείς να εκφράσεις θετικά και όχι αρνητικά αυτή την ατομική ελευθερία σου, σεβόμενος και τον άλλο και τη δική του ελευθερία να σκέφτεται και να εκφράζεται με άλλον τρόπο και να είναι διαφορετικός…
Τα παιδιά… μας δίνουν πάντα τα καλύτερα μαθήματα!
Μάλλον, εδώ που φτάσαμε, πρέπει να γυρίσουμε πίσω, να ξαναγίνουμε παιδιά στην καρδιά και να παραμείνουμε ενήλικες στο μυαλό…
Τα συναισθήματα είναι όλη η ψυχοσύνθεση του ανθρώπου, το κέντρο της καρδιάς του. Ένα περήφανο άλογο, που αν δεν το αφήσεις ποτέ να τρέξει ελεύθερα σε λιβάδια και το κρατάς δέσμιο στο στάβλο, τι αξία έχει;... Ή, που, αν πιεστεί πολύ από το τράβηγμα, μπορεί να αφηνιάσει…
Τα συναισθήματα είναι η ουσία της καρδιάς μας και είναι το ίδιο περήφανα όσο η αξιοπρέπεια και η υπόληψή μας, ζητούν, όμως, και την ελευθερία τους για να εκφραστούν και να μας γεμίσουν χαρά ή παρηγοριά και ανακούφιση. Σίγουρα, πρέπει να μάθουμε τη μοναδική τους αξία, αλλά και να εκπαιδευτούμε για το πώς να εκφραζόμαστε χωρίς να πληγώνουμε και να καταστρέφουμε τα συναισθήματα των άλλων…
Πόσο δύσκολο είναι να πεις «τώρα νιώθω πιεσμένος;» ή «αισθάνομαι απογοήτευση;», ή «έχω θυμώσει»;
Έχουμε σκεφτεί ποτέ πόσα ξεσπάσματα σε τρίτους, πόσα ουρλιαχτά και πόσες απαίσιες προσβλητικές φράσεις, πόσους τσακωμούς και παρεξηγήσεις θα είχαμε αποφύγει;
Πόσοι χωρισμοί επιστήθιων φίλων ή ζευγαριών, ή ακόμα και φόνοι, εν βρασμώ ψυχής, ίσως να μην είχαν γίνει ποτέ;
Αν μάθουμε να εκφραζόμαστε απλά, άνετα, χωρίς ενοχές για αυτό που είμαστε και για ό, τι νιώθουμε, αλλά και με ευγένεια και σεβασμό για του άλλου την ατομικότητα και για το πώς νιώθει κι εκείνος, πιστεύω ότι πολλές φορές θα προλαβαίνουμε πιεστικές καταστάσεις.
Όπως και να έχει, το σίγουρο είναι ότι αποβάλουμε τοξίνες και άγχη, λειτουργούμε με την αλήθεια μας, βρίσκουμε την ψυχική μας ισορροπία και γαλήνη, είμαστε ο εαυτός μας!
Και… όποιου του αρέσουμε!
Αν κάποιος ζητάει το τέλειο, καλύτερα να αλλάξει πλανήτη! Εδώ ζούνε άνθρωποι, με αισθήματα, καρδιά, επιθυμίες, αδυναμίες, λάθη, χαρές…
Όσο για μένα, μέσα από τη συγγραφή είμαι ευτυχισμένη, φίλοι μου, γιατί επιτέλους, μπόρεσα και άφησα «τα άλογα, ίσως και τα παράλογα (!)» της καρδιάς μου, να τρέξουν ελεύθερα, όπου επιθυμούν!!!…
Το δηλώνω ανερυθρίαστα, είμαι ένας ιδιαίτερα συναισθηματικός, ένας αδιόρθωτα συναισθηματικός άνθρωπος!!!... Μιλήστε!!!...
Και… όποιου δεν αρέσουμε,… υπάρχει και η στροφή για αλλού!...
Π. Μίλτου